Dankzij de opkomst van koffiebars in Nederland en België krijgt de koffiemarkt meer interesse van investeerders en ondernemers. Koffie, het is iets van iedereen en toch kan het ook heel speciaal zijn. De koffiemarkt gaat veel verder dan de koffiebar in je stad. Het is een enorme markt met goede kansen voor slimme ondernemers.

Informatie koffiemarkt

Informatie over de koffiemarkt op het internet blijft vaak beperkt tot een overzicht van het productieproces (van bes tot kop/van boer tot consument) en de hoeveelheid koffie die we jaarlijks drinken.

Hoewel het productieproces van koffie boeiend is, is het niet de informatie die je zoekt als je een koffiebedrijf wilt beginnen of een product op de koffiemarkt wilt lanceren.

In dit artikel vind je relevante informatie over de koffiemarkt voor startende ondernemers en koffiebedrijven die zoeken naar nieuwe kansen.

Keuzes voor ondernemers op de koffiemarkt: bouwstenen voor een concept

Deze vijf bouwstenen zijn essentieel voor de start en introductie van nieuwe bedrijven en producten op de koffiemarkt:

1. Activiteiten: Wat kan je als ondernemer doen op de koffiemarkt?

Er is veel te doen op de internationale koffiemarkt. Van koffie verbouwen tot koffie serveren. Van koffie plukken tot koffie proeven.

Voor ondernemers in Nederland en België zijn de volgende activiteiten van belang:

• Proeven
• Selecteren
• Inkopen
• Verpakken
• Verkopen
• Branden
• Promoten
• Beleven
• Vertellen
• Uitleggen
• Adviseren
• Zetten
• Serveren
• Leveren
• ……….

Ondernemers richten zich vaak op ongeveer drie van deze activiteiten. Deze activiteiten vullen elkaar aan en bieden samen waarde aan de doelgroep van de ondernemer.

2. Doelgroepen: Welke doelgroepen kent de koffiemarkt?

De Nederlandse en Belgische koffiemarkt wordt verdeeld in de volgende doelgroepen:

• Consument – Mainstream
• Consument – Specialty
• Horeca – Mainstream
• Horeca – Specialty
• Bedrijven – Mainstream/kwantiteit
• Bedrijven – Specialty/kwaliteit
• Instellingen en overheid

De koffiemarkt kan grofweg worden verdeeld in mainstream en specialty. Hoewel de markt voor mainstream groot is (90%; zie ook Rapport ‘Wat specialty coffee is‘), is het de markt voor specialty die groeit (van 2% in 2003 naar 10% in 2013;  zie ook Rapport ‘Wat specialty coffee is‘).

Grote koffiebedrijven en ervaren ondernemers richten zich vaak op meer dan één doelgroep. Hiervoor is meestal een uitgebreid team en/of verkoopsysteem nodig.

Voor startende ondernemers is een focus op één doelgroep een slimme keuze. Het aanspreken van nieuwe doelgroepen kan een onderdeel zijn van een groeistrategie op lange termijn.

3. Producten en Diensten: Wat is er te koop op de koffiemarkt?

Het aanbod op de koffiemarkt is diep. Van bijvoorbeeld gebrande koffie (gemalen en ongemalen) zijn er duizenden vormen en soorten. Van koffiepad tot single lot coffee, het meest verkochte product in de koffiemarkt is de (gemalen en ongemalen) koffie waarmee een kop koffie kan worden gezet.

De groei zit met name in de verbreding en vernieuwing van producten en diensten:

• Technologische vernieuwingen zorgen voor een toename van gadgets, tools (apps) en accessoires (en een revival van eeuwenoude zetmethodes);
• Koffiemachines en randapparatuur met elektronische (meet)toepassingen maken een razendsnelle opmars;
• De markt voor koffie- en baristatraining krijgt vorm;
• De koffieconnaisseurs en thuisbarista’s vragen om koffie van zeer goede kwaliteit, de specialty coffee-markt groeit;
• Het aanbod van high end koffieservice en koffie op locatie is de afgelopen tien jaar enorm gegroeid.

De koffiemarkt staat alles behalve stil. In een deel van de markt wordt gestreden om de levering van kilo’s koffie, in een ander deel zitten bedrijven elkaar op de hielen om een nieuwe techniek te lanceren.

Met de keuze voor producten en diensten kiest een ondernemer ook voor een prijs- en kwaliteitspropositie.

Succesvolle ondernemers werken met een zorgvuldig samengesteld assortiment. Dit assortiment versterkt de positie van het bedrijf en kan onderdeel zijn van een groeistrategie.

4. Verkoopkanalen: Waar en hoe worden producten en diensten verkocht op de koffiemarkt?

De volgende kanalen worden gebruikt in de Nederlandse en Belgische koffiemarkt:

• Detailhandel:
  Groothandel
  Speciaalzaak
  Supermarkt
  Warenhuis
• Evenement
• Horeca:
  Espressobar
  Lunchroom
  Restaurant
• Internet
• Postorder
• Trainingcentrum
• ……….

Ondernemers kiezen vaak voor één of meer kanalen om hun product en/of dienst te verkopen. De productie en/of levering van de producten hoeft niet via datzelfde kanaal te lopen.

5. Verdienmodellen: Hoe wordt er geld verdiend op de koffiemarkt?

De keuze voor een verdienmodel maakt in de koffiemarkt vaak het verschil. Een ‘standaard’ concept kan door een verdienmodel direct innoverend en uniek worden.

Een verdienmodel is letterlijk een methode waarmee een koffiebedrijf omzet maakt. Iedere ondernemer heeft een verdienmodel, maar heeft er niet altijd bewust voor gekozen.

• Goederenverkoop is het meest bekende verdienmodel in de koffiemarkt. Het verkopen en afrekenen van een hoeveelheid koffie(bonen) of bijvoorbeeld een cappuccino.

• Voor koffievoorziening voor bijvoorbeeld kantoren en instellingen wordt veel gebruik gemaakt van het servicemodel, koppelverkoop en leasing.

• Verdienmodellen als abonnementen en het instapmodel worden vernieuwend gebruikt bij innoverende koffiebedrijven en concepten.

De juiste keuzes maken in de koffiemarkt 

Het maken van keuzes en het samenstellen van een concept is belangrijk, het gaat immers om je bedrijf. Zonder de juiste keuzes is de kans op een winstgevend bedrijf, project of product klein.

Niet alleen moeten de keuzes van de vijf onderwerpen bij elkaar passen, ze moeten ook bij de ondernemer(s) en de visie en missie passen, zodat de keuzes op de lange termijn voordeel opleveren.

Concepten op de koffiemarkt

Ieder concept op de koffiemarkt is opgebouwd uit deze vijf genoemde bouwstenen. Binnen iedere bouwsteen zijn specifiekere keuzes te maken.

Grote koffiebedrijven en ervaren ondernemers kiezen per bouwsteen voor meer dan één optie.

Voor starters is het verstandig om voor een smal concept te kiezen en per bouwsteen zo specifiek mogelijk te zijn.

Kant-en-klaar-concepten: Franchisen op de koffiemarkt

Franchiseketens (zoals: DE Café, Bagels&Beans, Doppio Espresso en Kaldi Koffie & Thee) bieden ondernemers een kant-en-klaar concept aan. Franchisenemers maken de vele keuzes niet zelf, maar kiezen voor een concept dat bij hun past.

Franchisenemers zijn ondernemers, ze zoeken zelf naar mogelijkheden om te groeien binnen hun, lokale, markt. Dankzij de verbinding met het franchiseconcept is dit in de opstartfase vaak makkelijker dan bij een nieuw concept.

Voor ondernemers die er naar uitkijken om eigen (strategische) keuzes te gaan maken voor hun bedrijf, is franchisen op de lange termijn geen goede optie. Ondernemers die juist uitkijken naar de praktische activiteiten van een eigen zaak en goed passen bij een franchiseconcept, kunnen succesvol zijn als franchisenemer.

Starten of groeien met een eigen koffieconcept

Binnen de koffiemarkt is er met name ruimte voor nieuwe, creatieve en innovatieve concepten op lokaal niveau. Ondernemers met een goed concept kunnen, met een minimaal budget, op vrij korte termijn winstgevend zijn.

Wie aan een eigen koffieconcept denkt, springt het liefst direct in het diepe. Een locatie, een logo en website, dat zijn vaak de eerste dingen waar ondernemers mee aan de slag gaan.

Wie de ruimte in de koffiemarkt voor langere tijd wil invullen, neemt de tijd om gefundeerde keuzes te maken. Alleen dan zal een eigen concept ook echt ‘eigen’ worden en zal de keuze voor een locatie, logo en website direct makkelijker en beter zijn.

De keuze voor een eigen concept betekent niet dat ondernemers ook alles zelf uitzoeken en doen. Leveranciers, distributeurs en producenten kunnen een belangrijke rol spelen als partner bij het starten van een eigen concept. 

Welk deel van de koffiemarkt past bij je?

Als ondernemer is er veel te kiezen op de koffiemarkt. Daarom is het verstandig om eerst een duidelijk kader te bepalen waarbinnen je wilt ondernemen. Succesvolle koffiebedrijven werken met een heldere missie en visie als basis voor de keuzes die ze maken.

Hoewel de koffiebars als paddestoelen uit de grond lijken te schieten, is een koffiebar zeker niet de enige optie voor nieuwe ondernemingen op de koffiemarkt. Technologische ontwikkelingen en de groeiende vraag naar (lokale) kwaliteit maken de koffiemarkt interessant en dynamisch.

Reageren op dit artikel? Mail naar Moniek Smit via [email protected]